Jaarcongres 2023 – Vroegmoderne dieren in de Nederlanden

Jaarcongres Vlaams-Nederlandse Vereniging voor Nieuwe Geschiedenis

27 oktober 2023, Amsterdam

OPGELET: WIJZIGING LOCATIE! Vanwege de hoge opkomst zal het congres niet langer plaatsvinden in het Bushuis, maar in de Oudemanhuispoort, zaal D0.08 (adres: Oudemanhuispoort 4-6 Amsterdam)

Tijd: 10:00-17:00 met aansluitend borrel
Kosten: €25,– inclusief lunch en borrel (€15,– voor studenten)
Aanmelden


DierMens Studies worden steeds populairder aan universiteiten, en ook voor het dier in de geschiedenis (animal history) komt steeds meer aandacht. De veranderende relaties tussen dieren en mensen zijn fascinerend en steeds vaker onderwerp van onderzoek. In het buitenland gebeurt er al veel, maar ook in Nederland en België zijn er historici die zich met dieren bezighouden, al vormen zij nog niet echt een eigen vakgebied. In de sociale geschiedenis, wetenschapsgeschiedenis, kunstgeschiedenis en geschiedenis van mondiale handel en reizen zijn bijvoorbeeld al verschillende dieren te vinden.

Dit VNVNG-congres wil onderzoekers uit de Lage Landen samenbrengen die zich richten op het vroegmoderne dier, of, preciezer: homo sapiens en niet-menselijke dieren in de geschiedenis van de Nederlanden 1500-1850. Hoe zijn historische relaties tussen mensen en ándere dieren te karakteriseren? Zegt diergeschiedenis vooral iets over de menselijke blik op het dier? Of is het ook mogelijk een dier-perspectief in te nemen? In hoeverre hadden dieren agency? Is er sprake van een animal turn in de geschiedenis? Is het tijd voor een aparte discipline?

Deze en andere vragen worden beantwoord op vrijdag 27 oktober in Amsterdam. Een dozijn sprekers zal evenzoveel diersoorten presenteren. Onder meer de olifant, de wolf, de luis, de platvis en de dodo staan op het programma.

Boekpresentatie Hugo de Schepper

Tijdens het jaarcongres vindt tevens de boekpresentatie plaats van het nieuwe boek van Prof. em. Hugo de Schepper, medeoprichter, voormalig bestuurslid en gewaardeerd erelid van onze vereniging. Zijn boek wordt uitgegeven door de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en  Kunsten en draagt de titel:

‘A latere principis u de su theniente general’. De regeringsraden naast landsheren en landvoogden in de Habsburgse Nederlanden. Leden, instellingen en algemene politiek, 1577/1580-1609 (Brussel/Leuven, 2023).

Aanmelden

De kostprijs voor deelname aan het Jaarcongres bedraagt 25 EUR. Studenten betalen 15 EUR. Het is mogelijk om enkel de boekpresentatie bij te wonen. Gelieve in dat geval deze optie aan te vinken in het inschrijfformulier. Wie enkel voor de boekpresentatie komt, betaalt geen inschrijfkosten. U kunt zich tot en met vrijdag 20 oktober inschrijven via het registratieformulier op onze website:

https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdwJrPRIl4RHIDq3tmNXVRzBpd43OooAyCP8RzXf-RaP53TBQ/viewform?usp=sf_link. U ontvangt na inschrijving t.z.t. een betaalverzoek per email.

Programma

9.30           Ontvangst met koffie en thee
10.00         Opening door Dries Raeymaekers, voorzitter VNVNG
10.10         Introductie congresthema door Judith Brouwer, bestuurslid VNVNG

10.20-12.00 Sessie I

12.00          Lunch

13.00-14.20 Sessie II

14.20          Pauze (koffie/thee)

14.50-16.10 Sessie III

16.10          Discussie en afsluiting door Marjo van Koppen

16.30          Boekpresentatie Hugo de Schepper

17.00          Borrel

Jaarcongres 2022 – Getuigen en getuigenissen: Vroegmoderne rechtshistorische bronnen in het onderzoek

Jaarcongres Vlaams-Nederlandse Vereniging voor Nieuwe Geschiedenis

28 oktober 2022, Universiteit Antwerpen

Aankondiging

Onderzoek in vroegmoderne rechtshistorische bronnen is binnen de geschiedbeoefening altijd een specialisme geweest waar slechts weinigen zich aan waagden. Daarvoor bestonden twee belangrijke redenen: ten eerste was het materiaal omvangrijk maar vrij ontoegankelijk. De archieven in Vlaanderen en Nederland huisvesten kilometers gerechtelijke en notariële archieven, maar zijn meestal slecht ontsloten. Een tweede reden is dat het functioneren van het rechtssysteem in deze periode behoorlijk complex is, en overal weer een beetje anders. Om het materiaal goed te kunnen interpreteren is veel kennis nodig van de institutionele en rechtshistorische context.

Dankzij initiatieven als o.a. het IJsberg project, Alle Amsterdamse Akten en het Pardon Tales project worden tegenwoordig steeds meer rechtshistorische bronnen geïndexeerd en full-text gedigitaliseerd. Enerzijds schept dit nieuwe mogelijkheden voor onderzoek: nieuwe vragen, nieuwe methodes en nieuwe samenwerkingsverbanden. Anderzijds schuilt in de doorzoekbaarheid van het materiaal het gevaar van cherry picking, waarbij niet altijd recht wordt gedaan aan de historische context en begrip van het rechtssysteem.

Het Jaarcongres 2022 is gewijd aan de vragen die spelen rond deze ontwikkelingen. De sprekers richten zich vooral op de getuigen en getuigenissen in rechtszaken en attestaties bij de notaris. Wat kunnen we doen met deze verhalen? Met welke bronkritische problemen moeten we rekening houden? Wat moeten we weten van het rechtssysteem om getuigenverslagen goed te kunnen duiden? Welke methodologische vernieuwingen liggen in het verschiet nu er grote datasets beschikbaar komen?

Programma

10.30u               Ontvangst met thee en koffie
11.00u               Opening door voorzitter Dries Raeymaekers
11.15                  Ledenvergadering

11.30u               Wouter Ryckbosch en Tom Bervoets (Vrije Universiteit Brussel)
‘Voor ons zijn verscheenen’: getuigen en hun sociaal profiel in de 18de-eeuwse stad’.

12.00u               Lunch

13.30u               Pauline van den Heuvel (Stadsarchief Amsterdam): Allemaal in Alle Amsterdamse Akten

14.00u               Luke Giraudet (Université Catholique de Louvain)
Crafting a Remission Letter: Witness Testimony and Remissibility in the Records of the Spanish Privy Council, 1540-1633

14.30u               Pauze

15.00u               Jeannette Kamp (Universiteit Leiden)
Van ruzie tot vonnis: een (digitale) speurtocht naar migranten in criminele bronnen en daarbuiten

15.30u               Hylkje de Jong (Vrije Universiteit Amsterdam)
Getuigen en getuigenissen in civiele zaken bij de gerechtshoven

16.00                  Discussie, ingeleid door Elwin Hofman (Universiteit Utrecht)

16.30                 Afsluiting en borrel    

Locatie

Het jaarcongres vindt plaats in Gebouw S (Klooster van de Grauwzusters) van de Universiteit Antwerpen (Stadscampus) en meer bepaald in de promotiezaal.

Adres:

Universiteit Antwerpen – Stadscampus
Klooster van de Grauwzusters (gebouw S)
Lange Sint-Annastraat 7
2000 Antwerpen

Registratie

De kostprijs voor deelname aan het Jaarcongres bedraagt 25 EUR. Studenten betalen 15 EUR. Er zal een livestream zijn via Zoom voor deelnemers die niet in Antwerpen aanwezig kunnen zijn. Hiervoor vragen we een vergoeding van 5 EUR.

U kunt zich inschrijven via het registratieformulier. U ontvangt na inschrijving t.z.t. een betaalverzoek per email.

Jaarcongres 2021: Afval bestaat niet! De circulaire economie in de vroegmoderne Nederlanden

Jaarcongres Vlaams-Nederlandse Vereniging voor Nieuwe Geschiedenis

29 oktober 2021

In samenwerking met de Vrije Universiteit, het Environmental Humanities Centre en Clue+


De Nederlandse en Vlaamse overheden willen naar een circulaire economie in 2050. Duurzaamheid is dus een thema voor de toekomst. Recyclen deden mensen in de vroegmoderne Lage Landen echter ook al. Tijdens het VNVNG-jaarcongres onderzoeken we hoe circulair de steden en de landbouw eigenlijk waren vóór de industrialisatie. Hoe was het hergebruik van afval en restproducten geregeld? Wat was de waarde van oud papier, textiel, bouwmaterialen of mest, en wat deed men ermee? In hoeverre kan ook worden gesproken van een andere cultuur en appreciatie rond afval en tweedehands materiaal?


Tijdens het Jaarcongres 2021 zullen de sprekers niet alleen het ‘hoe’ uit de doeken doen van recyclage en hergebruik, maar vooral ook het ‘waarom’. Dat wil zeggen: wat maakte recycleren profijtelijk? En welke economische, sociale, politieke en culturele condities moeten worden meegenomen om dergelijke praktijken te begrijpen en te verklaren?

Programma

10.30u Ontvangst met thee en koffie
11.00u Opening door Dries Raeymaekers (voorzitter VNVNG) en jaarvergadering
11.30u Joppe van Driel (Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions) – Hoe kunnen historici bijdragen aan oplossingen voor de klimaatcrisis?
12.00u Discussie
12.15u Lunch
13.15u Ranjith Jayasena (Monumenten en Archeologie, Gemeente Amsterdam) – Amsterdam gebouwd op afval
13.45u Heidi Deneweth en Ine Wouters (Vrije Universiteit Brussel) – Bouwstoffen of afvalstoffen? Hergebruik van bouwmaterialen in het verleden
14.15u Discussie
14.30u Thee en koffie
15.00u Pieter De Graef (Strategische Adviesraad voor Landbouw en Visserij) – Van platteland naar stad en terug… Een circulaire economie van voedsel en mest? Casus: de Vlaamse landbouw, 18e eeuw
15.30u René Lugtigheid (Universiteit van Amsterdam) – Van aardse stof tot hemels lof: een opvallend hergebruik van achttiende-eeuwse zijden stoffen
16.00u Discussie
16.15u Afsluitende reflectie door Petra van Dam (Vrije Universiteit Amsterdam)
16.35u Sluiting en Borrel

Locatie

Het jaarcongres vindt plaats in de Aurora Zaal in het hoofdgebouw van de Vrije Universiteit in Amsterdam, op wandelafstand van station Amsterdam-Zuid.

Aurora zaal, VU HOOFDGEBOUW
De Boelelaan 1105
1081 HV Amsterdam

Zo komt u bij de zaal:
1) vanaf de hoofdingang van het Hoofdgebouw gaat u rechtsaf
2) U loopt langs de koffiecorner het restaurant in.
3) Vervolgens slaat u meteen linksaf
4) U bent bij de ingang van de Aurorazaal.

Registratie


De kostprijs voor deelname aan het Jaarcongres bedraagt 25 EUR (studenten betalen 15 EUR). U kunt zich inschrijven via Google Forms. Na inschrijving ontvangt u t.z.t. een betaalverzoek per email. Op dit moment is het de bedoeling dat het congres fysiek in de Vrije Universiteit Amsterdam zal plaatsvinden. Mocht dit vanwege coronamaatregelen toch niet haalbaar blijken, dan berichten wij u op tijd.

Jaarcongres 2019: Vroegmoderne genderpatronen

Perspectieven op gender in de Nieuwe Tijd

Vrijdag 25 oktober 2019, IISG – Amsterdam

Met de opkomst van de vrouwengeschiedenis in de jaren zeventig en de aandacht voor gender zijn ook vroegmoderne vrouwen in beeld gekomen. Dit geldt eveneens voor onderzoek waar eerst de focus vooral lag op mannen en hun activiteiten, zoals dat naar de VOC. De academische richting ‘vrouwenstudies’ zorgde ook voor aandacht voor de rol van mannen in de vestiging en handhaving van het ongelijkheidsbeeld. Tegelijkertijd werd gekeken naar ongelijkheid onder mannen; sommige sociale definities van mannelijkheid hadden voorrang boven andere. Dit werd een centraal punt in ‘homostudies’. Net als in vrouwengeschiedenis werd wetenschappelijk onderzoek verbonden met het streven naar emancipatie en bevrijding. Beide richtingen verenigden zich in genderstudies.

Zoals ook door verschillende onderzoekers is betoogd, heeft integratie van een genderperspectief in historisch onderzoek gevolgen die verder gaan dan simpelweg de toevoeging van extra groepen aan het bestaande onderzoek. Ze vraagt om een fundamentele herbezinning op concepten die vaak hun betekenis hebben gekregen vanuit een specifieke mannelijke insteek. Tijdens het Jaarcongres 2019 van de Vlaams-Nederlandse Vereniging voor Nieuwe Geschiedenis willen we hier verder over nadenken. Wat betekent het toevoegen van een genderperspectief concreet voor het vroegmoderne onderzoek? En wat heeft dit type onderzoek tot nu toe opgeleverd? Welke thema’s zijn tot nu toe onderbelicht en vragen om verdere uitwerking?

Programma

10.30     Ontvangst met thee en koffie

11.00     Opening door Guido Marnef (voorzitter) en jaarvergadering

11:30     Suze Zijlstra (Universiteit Leiden)Aziatische moeders en Euraziatische dochters: vrouwen en de machtsbasis van de VOC in achttiende-eeuws Makassar

12:00     Bob Pierik (Universiteit van Amsterdam): Gender en mobiliteit. Vrouwen en mannen in de straten van vroegmodern Amsterdam

12:30     Lunch

13:30     Heleen Wyffels (KU Leuven): Revolutionair of niet? Gegenderde arbeidspatronen in het vroegmoderne boekwezen

14:00     Nathalie Franckaerts (Universiteit Antwerpen): Aen alle vleeschouwers hunne vrouwen’. De juridische statuten en economische activiteiten van premoderne Antwerpse vleesverkoopsters (1503-1795)          

14:30     Thee en koffie

15:00     Jonas Roelens (Universiteit Gent): ‘Dat volck dat uijt Hollant ghejaeght is.’ Sodomie, migratie en stedelijke identiteit in vroegmodern Antwerpen

15.30     Elwin Hofman (KU Leuven): Gender op de pijnbank. Mannelijkheid en vrouwelijkheid in criminele ondervragingen in de achttiende eeuw

16:00     Discussie

16:30     Borrel

Locatie

Het jaarcongres vindt plaats in de Max Nettlau-zaal in het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis te Amsterdam.

Adres:

Cruquiusweg 31
1019 AT Amsterdam

Voor informatie over de bereikbaarheid van het IISG, zie https://iisg.amsterdam/en/collections/using

Vanaf Amsterdam Centraal kunt u gebruik maken van het openbaar vervoer: zie www.9292.nl

Registratie

De kostprijs voor deelname aan het Jaarcongres bedraagt € 25 (studenten betalen € 15). U kunt zich tot vrijdag 18 oktober 2019 inschrijven per e-mail aan secretaris@vnvng.eu en door tegelijkertijd het verschuldigde bedrag over te maken op de rekening van de vereniging:

IBAN BE96 0682 3425 2805 / BIC: GKCCBEBB (VNVNG te Brussel), onder vermelding van “Jaarcongres 2019” en uw naam.

Jaarcongres 2018: Vroegmoderne geschiedenis in actuele debatten

Leuven, 9 november 2018

De vroegmoderne tijd kan de laatste jaren rekenen op grote belangstelling in Nederland en Vlaanderen. In politieke discussies over (nationale) identiteit, onderwijs en de erfgoedsector wijzen opiniemakers bijvoorbeeld maar al te graag op de economische, politieke, sociale en culturele verworvenheden van de periode voor 1800. Deze interesse in het verleden is uiteraard toe te juichen. Maar het politieke gebruik van historische verwijzingen staat ook op gespannen voet met een getrouwe en verantwoorde weergave van het verleden. Niet voor niets zijn veel vroegmodernisten vrij sceptisch over de maatschappelijke benutting van hun kennis. Hoe moeten we hier als historici van de vroegmoderne tijd mee omgaan? Hoe kunnen we naast onze pogingen het verleden op zijn eigen merites te bestuderen, tevens onze wetenschappelijke expertise en vaardigheden aanwenden in de publieke debatten van nu? En is het eigenlijk wel onze taak om met het heden bezig te zijn?

Deze vragen staan centraal op het jaarcongres van de Vlaams-Nederlandse Vereniging voor Nieuwe Geschiedenis. De lezingen besteden onder andere aandacht aan het gebruik van de vroegmoderne tijd in discussies over canonvorming, (post)kolonialisme, nationalisme en historische vergelijkingen. Het congres werpt daarmee nieuw licht op de vraag hoe en waarom (onderzoek over) de vroegmoderne periode wordt geïnstrumentaliseerd en gerepresenteerd in actuele maatschappelijke debatten, en welke rol vroegmoderne historici daarbij (kunnen of moeten) spelen.

Programma

10.30 Ontvangst met thee en koffie

10.50 Opening door Guido Marnef (voorzitter) en jaarvergadering

11:30 Marjolein ’t Hart
‘Nederland is al eeuwen een democratie.’ Feit en fictie over de invloed van de vroegmoderne geschiedenis van de Lage Landen

12:15 Lunch

13:30 Anton van der Lem
Het Plakkaat van Verlatinge: een nationale feestdag waard of een hype?

14:00 Anita Boele
Met de kennis van gisteren. 21ste-eeuwse ouderenzorg vanuit vroegmodern perspectief

14:30 Karwan Fatah-Black
‘Toen was slavernij nog heel gewoon.’ De aanhoudende zoektocht naar witte onschuld in het slavernijverleden

15:00 Thee en koffie

15:30 Lieke van Deinsen
Een vrouwelijk gezicht voor geleerdheid. Een historisch perspectief op de kwetsbare beeldvorming van de vrouw als wetenschapper en intellectuele autoriteit

16.00 Wim De Winter
De koloniale recuperatie van de Oostendse Compagnie en vroegmoderne maritieme identiteit

16:30 Discussie

17:00 Borrel

Locatie

Het jaarcongres vindt plaats in Aula A van het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte van de KU Leuven. Het HIW ligt in het centrum van de stad, op wandelafstand van het station.

Adres:

Kardinaal Mercierplein 2
3000 Leuven
België

Registratie

De kostprijs voor deelname aan het Jaarcongres bedraagt 25 EUR (studenten betalen 15 EUR). U kunt zich tot donderdag 1 november 2018 inschrijven per e-mail aan secretaris@vnvng.eu en door tegelijkertijd het verschuldigde bedrag over te maken op de rekening van de vereniging: IBAN BE96 0682 3425 2805 / BIC: GKCCBEBB (VNVNG te Brussel), onder vermelding van “Jaarcongres 2018”.

Jaarcongres 2017: Festiviteiten in de vroegmoderne Nederlanden

Op donderdag 26 en vrijdag 27 oktober vindt in Groningen het VNVNG jaarcongres 2017 plaats. Het thema van dit lustrumcongres is ‘Festiviteiten in de vroegmoderne Nederlanden’.

Het congres wordt mede mogelijk gemaakt door de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW), het Groninger Universiteitsfonds (GUF), Sustainable Society en The Groningen Research Institute for the Study of Culture (ICOG).

Jaarcongres 2016: Biografen en hun biografieën over vroegmoderne personen

U kunt de folder-jaarcongres-2016 downloaden.

BIOGRAFEN EN HUN BIOGRAFIEËN OVER VROEGMODERNE PERSONEN
Brussel, Paleis der Academiën
Hertogstraat 1, 1000 Brussel
Rubenszaal

vrijdag 28 oktober 2016
www.vnvng.eu

Inschrijven kan door zich vóór donderdag 20 oktober aan te melden bij Griet.Vermeesch@vub.ac.be en door het overmaken van €20 (€10 tarief MA-studenten) op de rekening van de vereniging met vermelding “Jaarcongres 2016”:

IBAN BE96 0682 3425 2805

BIC: GKCCBEBB (VNVNG te Brussel);

Incl. koffie, thee, lunch en receptie

 

Programma

10.00       Ontvangst met thee en koffie

10.20       Opening door Joop Koopmans (voorzitter) en jaarvergadering

11:00       Craig Harline (Brigham Young University), ‘De massa bespelen’. Reflections on the elements of biographical method

12:00       Lunch

13:15       Gustaaf Janssens (KULeuven), Fernando Alvarez de Toledo, IIIe hertog van Alva en de Nederlanden. Een biografisch-historiografische benadering van een berucht personage uit onze geschiedenis

13:45       Luc Duerloo (UAntwerpen), Groepsportret van een eenzaat. De biografie van aartshertog Albrecht

14:20       Els Kloek, 1001 vrouwen en de ‘achterkant’ van de geschiedenis

14:50       Thee en koffie

15:15       Arend van Essen (Rijksuniversiteit Groningen), De ‘taaffel’ in de slaapkamer. De nalatenschap van Simon van Slingelandt (1664-1736) in handen van de biograaf

15.45       Peter Altena (Stichting Jacob Campo Weyerman), Geschreven levens. Jacob Campo Weyerman en Gerrit Paape in autobiografie en biografie

16:15       Discussie

17:00       Borrel