Save the date: op vrijdag 21 november vindt in Leiden het VNVNG-jaarcongres plaats.
Het thema: ‘Vroegmoderne academici en hun netwerken: Nieuwe perspectieven op universiteitsgeschiedenis.’
Meer informatie volgt spoedig.
Nieuws
Jaarcongres 2024 – Toekomstdromen: leven tussen hoop en vrees in de vroegmoderne tijd
Vrijdag 25 oktober 2024 in het Mgr. Sencie-Instituut in Leuven (Erasmusplein 2, 3000 Leuven)
Historici hebben lang gedacht dat vroegmoderne Europeanen een conservatieve visie op de toekomst hadden. Zij zagen de geschiedenis van het christendom als een anticipatie op het onvermijdelijke einde der tijden, beschouwden astrologie als een geldige methode voor wetenschappelijke voorspelling, en steunden op het Ciceroniaanse idee om lessen te trekken uit de geschiedenis. Hun begrip van de toekomst verbreedde echter in de loop der tijd, vooral vanaf de achttiende eeuw. De Verlichting en de Franse Revolutie braken met eerdere ervaringen en seculariseerden opvattingen over de geschiedenis, wat leidde tot een ‘ontdekking’ van de toekomst.
Recent hebben historici de dichotomie tussen ‘gesloten’ premoderne en ‘open’ moderne opvattingen over het verleden en de toekomst echter in twijfel getrokken, en erkennen zij dat mensen al vroeg actief probeerden grip te krijgen op een onzekere toekomst. Dit toont aan dat benaderingen van de toekomst in de geschiedenis afhankelijk waren van veranderende sociale, politieke, juridische en intellectuele contexten, en dat de visie op de toekomst vóór de achttiende eeuw niet zo gesloten of op het verleden
gericht was als eerder werd verondersteld.
Het Jaarcongres 2024 van de Vlaams-Nederlandse Vereniging voor Nieuwe Geschiedenis zal zich buigen over de vraag hoe mensen in de vroegmoderne tijd probeerden de toekomst vorm te geven.
Programma
| 13.00u | Opening door Dries Raeymaekers, voorzitter VNVNG |
| 13.15u | Elisabeth Heijmans (Universiteit Antwerpen) – Zekerheid Bieden: Toekomstdenken van kooplieden in de Franse Atlantische handel (1740-1760) |
| 13.45u | Jessica den Oudsten (Radboud Universiteit) – Toekomstperspectieven en sociale mobiliteit. Immigranten en hun nakomelingen in vroegmodern Amsterdam |
| 14.15u | pauze |
| 14.45u | Steven Vanden Broecke (Universiteit Gent) – Toekomstvoorspelling en neostoïcijnse cultuur in de Zuidelijke Nederlanden, c. 1630 CE |
| 15.15u | Anna-Luna Post (Universiteit Utrecht) – Verleiding en verbeelding in Leeghwaters koloniale toekomst |
| 15.45u | Afsluitende reflectie door Jeroen Puttevils (Universiteit Antwerpen), coördinator van het ERC-project Back to the Future. Future expectations and actions in late medieval and early modern Europe, ca. 1400-ca. 1830 |
| 16.10u | Sluiting en borrel |
Registratie
De kostprijs voor deelname aan het Jaarcongres bedraagt 15 EUR. Studenten betalen 10 EUR. U kunt zich inschrijven via het registratieformulier. U ontvangt na inschrijving t.z.t. een betaalverzoek per email.
Locatie
Het jaarcongres vindt plaats in het Monseigneur Sencie-Instituut (MSI) in Leuven, zaal 02.08 (Museumzaal). Het MSI bevindt zich op 10 minuten wandelen vanaf het station van Leuven.
Adres: Erasmusplein 2, 3000 Leuven
Bereikbaarheid: https://www.kuleuven.be/kulag/nl/gebouw/118-01/onderwijs
Nieuwe Tijdingen (2023): Djoeke van Netten en Jasper van der Steen (red.), De circulaire economie in de vroegmoderne Nederlanden
De Nederlandse en Vlaamse overheden willen naar een circulaire economie in 2050. Duurzaamheid is een belangrijk thema voor de toekomst. Recyclen deden mensen in de vroegmoderne Lage Landen echter ook al. In dit jaarboek onderzoeken de auteurs hoe circulair de steden waren vóór de industrialisatie. Hoe was het hergebruik van afval en restproducten geregeld? Wat was de waarde ervan en wat deed men ermee? In hoeverre kan ook worden gesproken van een andere cultuur en appreciatie rond afval en tweedehandsmateriaal?
Dit nummer van Nieuwe Tijdingen is essentieel leesvoer voor al wie geïnteresseerd is in de pre-industriële geschiedenis van circulaire economie en recyclage.
Lezen
De bundel is verkrijgbaar bij Leuven University Press – zowel gedrukt als digitaal – en in te zien via JSTOR.
Voor leden van VNVNG is een abonnement op de print- en digitale versie van het tijdschrift inbegrepen in het jaarlijks contributie.
Inhoud
- Afval bestaat niet!
Lessen van de circulaire economie in de vroegmoderne Nederlanden
Djoeke van Netten en Jasper van der Steen - Afval en circulariteit in Amsterdam 1400–1800
Ranjith M. Jayasena - Waste in Water, Water as Waste
Informal Collective Action in Seventeenth-Century Holland Marianne Groep-Foncke - Circular Economy in the Early Modern Low Countries
From Premodern Circularity to a Modern Linear Model… and Back?
Els Du Bois and Julie De Groot
LECTIO-lezing Christine Kooi 24 juni 2024
“A Dramatic Year:” 1572 and the End of Christendom”
- Monday 24 June 2024, 14.00-15:00, optionele discussiebijeenkomst van 15:00-16:00
- Europahuis (Blijde-Inkomststraat 5, gebouwnummer: 118-12, 3000 Leuven, België)
Op maandag 24 juni geeft Christine Kooi, historicus aan de Louisiana State University, een lezing over haar nieuwe boekproject rond het jaar 1572.
Hier volgt de blurb:
The year 1572 was, as even Fernand Braudel, that least événementielle of historians, had to concede, “dramatic.” Its most notorious event was the St. Bartholomew’s Day Massacre in France that summer, resulting in the murder of 10,000 Protestants. Additionally, the Revolt of the Netherlands took up steam as the political and religious rebels against Philip II first won territories from the Habsburgs and set up new ecclesiastical regimes there. Meanwhile in England Puritan divines published their first public manifesto, the Admonition to Parliament, demanding the further reformation of the church in England. In Rome the reforming Pope Pius V, so instrumental in supporting the Council of Trent, died that year, and the College of Cardinals named as his successor Gregory XIII, who was equally zealous in his pursuit of church reform. These and many other events made for a religiously tumultuous year.
My paper will be a preliminary foray into my new book project, 1572: A Year in the End of Christendom, which examines the decades after the 1555 Peace of Augsburg as the Reformation worked itself out in various ways. In Reformation historiography, the second half of the sixteenth century has gotten rather less attention than the first, and I intend to shed more light on what the period can tell us about religious change in Europe. Given its dramatic nature, the year 1572 can be seen as a kind of prism through which to examine the ongoing disintegration of Latin Christendom in the later 1500s, a period which witnessed the emergence of confessional forms of Christianity, with distinct Reformed and Lutheran Protestant blocs and a newly rejuvenated Catholic Church. And with this confessionalization came the novel challenge of religious coexistence and competition. Using two particular events of 1572 – the publication of the first official biography of Ignatius of Loyola and of An Admonition to the Parliament – as a lens, my paper will explore some of the ways in which Latin Christendom splintered into rival confessions in the second half of the sixteenth century.
Optioneel: deelnemen aan de metadiscussie over dikke boeken voor een breed publiek, 15:00-16:00
Na de lezing en een Q&A is er, voor wie dat wil, een discussiebijeenkomst over een metathema: het schrijven van boeken voor een academisch én niet-academisch publiek. Aan de hand van Diarmaid MacCacCulloch The Reformation: Europe’s House Divided en een aantal prikkelende stellingen hebben we het met Christine Kooi over de uitdagingen en kansen die komen met het schrijven van grote syntheses voor geïnteresseerde leken. Hoe bepaal je je temporele en geografische kaders van zo’n omvattend werk? En kun je wel wetenschappers en “normale lezers” tegelijkertijd tevredenstellen?
“Huiswerk”:
- lees de introductie van Diarmaid MacCacCulloch The Reformation: Europe’s House Divided (9 blz.).
- schrijf de titel op van het boek dat u zou willen schrijven als u alle tijd van de wereld had.
VNVNG-lezing Francesca Trivellato
Op 13 juni zal Francesca Trivellato (IAS Princeton) voor de Vlaams-Nederlandse Vereniging voor Nieuwe Geschiedenis (VNVNG) een lezing geven over haar recente monografie The Promise and Peril of Credit: What a Forgotten Legend about Jews and Finance Tells Us about the Making of European Commercial Society (Princeton University Press, 2019).
Historici Ramona Negrón (Leiden) en Wim De Winter (Leuven) zullen na de lezing reflecteren op het werk van Francesca Trivellato en de auteur interviewen. Wil je erbij zijn? Schrijf je dan in via deze link.
Locatie
De Grote Aula van het Maria-Theresiacollege (Sint-Michielsstraat 6 in Leuven)
Programma op 13 juni
- 15.45: Deuren open
- 16.00: Welkom door Hans Cools
- 16.05: Lezing Francesca Trivellato
- 16.45: Reflectie en interview door Ramona Negrón en Wim De Winter
- 17.15: Vragen uit het publiek
- 17.30: Borrel
Voor leden van de Vlaams-Nederlandse Vereniging voor Nieuwe Geschiedenis is dit event gratis toegankelijk. Niet-leden kunnen ofwel 5 euro deelnamegeld betalen of voor 30 euro lid worden van de Vlaams-Nederlandse Vereniging voor Nieuwe Geschiedenis.
We verzoeken deelnemers aan dit voorjaarsevent van de VNVNG om zich in te schrijven via deze link.
Niet-leden of nieuwe leden kunnen het deelnamegeld van 5 euro of de contributie van 30 euro overmaken naar IBAN: BE 96 0682 3425 2805 ten name van de Vlaams-Nederlandse Vereniging voor Nieuwe Geschiedenis (BIC: GKCCBEBB) met vermelding van ‘Deelname 13 juni + [uw achternaam] ofwel ‘Nieuw lid + [uw achternaam].
We hopen u in groten getale te treffen in Leuven op 13 juni!
Jaarcongres 2023 – Vroegmoderne dieren in de Nederlanden
Jaarcongres Vlaams-Nederlandse Vereniging voor Nieuwe Geschiedenis
27 oktober 2023, Amsterdam
OPGELET: WIJZIGING LOCATIE! Vanwege de hoge opkomst zal het congres niet langer plaatsvinden in het Bushuis, maar in de Oudemanhuispoort, zaal D0.08 (adres: Oudemanhuispoort 4-6 Amsterdam)
Tijd: 10:00-17:00 met aansluitend borrel
Kosten: €25,– inclusief lunch en borrel (€15,– voor studenten)
Aanmelden
DierMens Studies worden steeds populairder aan universiteiten, en ook voor het dier in de geschiedenis (animal history) komt steeds meer aandacht. De veranderende relaties tussen dieren en mensen zijn fascinerend en steeds vaker onderwerp van onderzoek. In het buitenland gebeurt er al veel, maar ook in Nederland en België zijn er historici die zich met dieren bezighouden, al vormen zij nog niet echt een eigen vakgebied. In de sociale geschiedenis, wetenschapsgeschiedenis, kunstgeschiedenis en geschiedenis van mondiale handel en reizen zijn bijvoorbeeld al verschillende dieren te vinden.
Dit VNVNG-congres wil onderzoekers uit de Lage Landen samenbrengen die zich richten op het vroegmoderne dier, of, preciezer: homo sapiens en niet-menselijke dieren in de geschiedenis van de Nederlanden 1500-1850. Hoe zijn historische relaties tussen mensen en ándere dieren te karakteriseren? Zegt diergeschiedenis vooral iets over de menselijke blik op het dier? Of is het ook mogelijk een dier-perspectief in te nemen? In hoeverre hadden dieren agency? Is er sprake van een animal turn in de geschiedenis? Is het tijd voor een aparte discipline?
Deze en andere vragen worden beantwoord op vrijdag 27 oktober in Amsterdam. Een dozijn sprekers zal evenzoveel diersoorten presenteren. Onder meer de olifant, de wolf, de luis, de platvis en de dodo staan op het programma.
Boekpresentatie Hugo de Schepper
Tijdens het jaarcongres vindt tevens de boekpresentatie plaats van het nieuwe boek van Prof. em. Hugo de Schepper, medeoprichter, voormalig bestuurslid en gewaardeerd erelid van onze vereniging. Zijn boek wordt uitgegeven door de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten en draagt de titel:
‘A latere principis u de su theniente general’. De regeringsraden naast landsheren en landvoogden in de Habsburgse Nederlanden. Leden, instellingen en algemene politiek, 1577/1580-1609 (Brussel/Leuven, 2023).
Aanmelden
De kostprijs voor deelname aan het Jaarcongres bedraagt 25 EUR. Studenten betalen 15 EUR. Het is mogelijk om enkel de boekpresentatie bij te wonen. Gelieve in dat geval deze optie aan te vinken in het inschrijfformulier. Wie enkel voor de boekpresentatie komt, betaalt geen inschrijfkosten. U kunt zich tot en met vrijdag 20 oktober inschrijven via het registratieformulier op onze website:
https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdwJrPRIl4RHIDq3tmNXVRzBpd43OooAyCP8RzXf-RaP53TBQ/viewform?usp=sf_link. U ontvangt na inschrijving t.z.t. een betaalverzoek per email.
Programma
9.30 Ontvangst met koffie en thee
10.00 Opening door Dries Raeymaekers, voorzitter VNVNG
10.10 Introductie congresthema door Judith Brouwer, bestuurslid VNVNG
10.20-12.00 Sessie I
- Sander Govaerts – De Wolf
- Maroesjka Verhagen – De Os
- Jim van der Meulen – Het Hert
- Charlotte Meijer – De Luis
- Thijs Lambrecht – De Veldmuis
12.00 Lunch
13.00-14.20 Sessie II
- Wessel Broekhuis – De Luiaard
- Djoeke van Netten – De IJsbeer
- Ria Winters – De Kasuaris
- Erik Spaans – De Dodo
14.20 Pauze (koffie/thee)
14.50-16.10 Sessie III
- Jeroen Bos – De Olifant
- Dorien Tamis – De Leeuw
- Didi van Trijp – De Goudmakreel
- Hans Mulder – De Draak
16.10 Discussie en afsluiting door Marjo van Koppen
16.30 Boekpresentatie Hugo de Schepper
17.00 Borrel
Nieuwe Tijdingen (2022): Erika Kuijpers en Gerrit Verhoeven (red.), Makelaars in kennis: Informatie verzamelen, verwerken en verspreiden in de vroegmoderne Nederlanden
We leven in een koortsachtige informatiemaatschappij. Voortdurend worden we overspoeld met nieuws, kennis, roddels en faits divers via sociale en meer traditionele media. Vaak stelt die overvloed aan informatie ons voor de vraag wat te kijken, te lezen of te beluisteren? Wat te geloven of te wantrouwen, en vooral wat te onthouden of te bewaren?
Hoewel de snelheid waarmee informatie in vroegere tijden circuleerde aanzienlijk lager lag, waren de vragen niet fundamenteel anders. Ook in de vroegmoderne periode waren mensen voor hun informatievoorziening afhankelijk van netwerken van correspondenten, van makelaars in kennis en informatie. En ook toen was niet alle informatie even nuttig of betrouwbaar. Dit dossier van Nieuwe Tijdingen laat zien hoe kooplui, diplomaten, wetenschappers, verzamelaars, artiesten, maar ook gewone geletterde burgers informatie verzamelden, filterden, ordenden, bewaarden en gebruikten.
Lezen
De bundel is verkrijgbaar bij Leuven University Press – zowel gedrukt als digitaal – en in te zien via JSTOR.
Voor leden van VNVNG is een abonnement op de print- en digitale versie van het tijdschrift inbegrepen in het jaarlijks contributie.
Inhoud
- Makelaars in kennis: Een inleiding
Erika Kuijpers en Gerrit Verhoeven - Rederijkersnetwerken en de verspreiding van kennis in de vroege zeventiende eeuw: Het werk van Willem de Gortter en de beeldvorming van de Opstand
Bram Caers - Meertalige tijdingen in het Van der Meulen archief (1588–1600)
Nina Lamal - De vroegmoderne ambassadesecretaris als informatiemanager: Henri Brasset en zijn briefregisters (1616–1654)
Kerrewin van Blanken - Kennis over verre zeeën: Maritieme en etnografische kennisontwikkeling van Franse transpacifische reizen tot de Oostendse Azië-handel (1684–1723)
Wim De Winter - De informatiebronnen van Albert Louwen (1722–1798), kroniekschrijver te Purmerend
Erika Kuijpers
Jaarcongres 2022 – Getuigen en getuigenissen: Vroegmoderne rechtshistorische bronnen in het onderzoek
Jaarcongres Vlaams-Nederlandse Vereniging voor Nieuwe Geschiedenis
28 oktober 2022, Universiteit Antwerpen
Aankondiging
Onderzoek in vroegmoderne rechtshistorische bronnen is binnen de geschiedbeoefening altijd een specialisme geweest waar slechts weinigen zich aan waagden. Daarvoor bestonden twee belangrijke redenen: ten eerste was het materiaal omvangrijk maar vrij ontoegankelijk. De archieven in Vlaanderen en Nederland huisvesten kilometers gerechtelijke en notariële archieven, maar zijn meestal slecht ontsloten. Een tweede reden is dat het functioneren van het rechtssysteem in deze periode behoorlijk complex is, en overal weer een beetje anders. Om het materiaal goed te kunnen interpreteren is veel kennis nodig van de institutionele en rechtshistorische context.
Dankzij initiatieven als o.a. het IJsberg project, Alle Amsterdamse Akten en het Pardon Tales project worden tegenwoordig steeds meer rechtshistorische bronnen geïndexeerd en full-text gedigitaliseerd. Enerzijds schept dit nieuwe mogelijkheden voor onderzoek: nieuwe vragen, nieuwe methodes en nieuwe samenwerkingsverbanden. Anderzijds schuilt in de doorzoekbaarheid van het materiaal het gevaar van cherry picking, waarbij niet altijd recht wordt gedaan aan de historische context en begrip van het rechtssysteem.
Het Jaarcongres 2022 is gewijd aan de vragen die spelen rond deze ontwikkelingen. De sprekers richten zich vooral op de getuigen en getuigenissen in rechtszaken en attestaties bij de notaris. Wat kunnen we doen met deze verhalen? Met welke bronkritische problemen moeten we rekening houden? Wat moeten we weten van het rechtssysteem om getuigenverslagen goed te kunnen duiden? Welke methodologische vernieuwingen liggen in het verschiet nu er grote datasets beschikbaar komen?
Programma
10.30u Ontvangst met thee en koffie
11.00u Opening door voorzitter Dries Raeymaekers
11.15 Ledenvergadering
11.30u Wouter Ryckbosch en Tom Bervoets (Vrije Universiteit Brussel)
‘Voor ons zijn verscheenen’: getuigen en hun sociaal profiel in de 18de-eeuwse stad’.
12.00u Lunch
13.30u Pauline van den Heuvel (Stadsarchief Amsterdam): Allemaal in Alle Amsterdamse Akten
14.00u Luke Giraudet (Université Catholique de Louvain)
Crafting a Remission Letter: Witness Testimony and Remissibility in the Records of the Spanish Privy Council, 1540-1633
14.30u Pauze
15.00u Jeannette Kamp (Universiteit Leiden)
Van ruzie tot vonnis: een (digitale) speurtocht naar migranten in criminele bronnen en daarbuiten
15.30u Hylkje de Jong (Vrije Universiteit Amsterdam)
Getuigen en getuigenissen in civiele zaken bij de gerechtshoven
16.00 Discussie, ingeleid door Elwin Hofman (Universiteit Utrecht)
16.30 Afsluiting en borrel
Locatie
Het jaarcongres vindt plaats in Gebouw S (Klooster van de Grauwzusters) van de Universiteit Antwerpen (Stadscampus) en meer bepaald in de promotiezaal.
Adres:
Universiteit Antwerpen – Stadscampus
Klooster van de Grauwzusters (gebouw S)
Lange Sint-Annastraat 7
2000 Antwerpen
Registratie
De kostprijs voor deelname aan het Jaarcongres bedraagt 25 EUR. Studenten betalen 15 EUR. Er zal een livestream zijn via Zoom voor deelnemers die niet in Antwerpen aanwezig kunnen zijn. Hiervoor vragen we een vergoeding van 5 EUR.
U kunt zich inschrijven via het registratieformulier. U ontvangt na inschrijving t.z.t. een betaalverzoek per email.
Lezing Christine Kooi
Na de succesvolle lezing van Geoffrey Parker vorig jaar, organiseren we binnenkort de tweede editie van de VNVNG-voorjaarslezing. We zijn heel blij dat Christine Kooi van de Louisiana State University de lezing zal geven. Op 21 juni zal zij spreken over haar nieuwe boek Reformation in the Low Countries, 1500-1620 dat deze zomer zal verschijnen bij Cambridge University Press. Na afloop van de lezing zal Christine Kooi geïnterviewd worden. De voertaal is Engels.
De lezing is hybride: geïnteresseerden kunnen het op locatie of via Zoom bijwonen. Deelname is gratis.
Locatie en tijd
Dinsdag 21 juni 2022, 16:30
Lipsiusgebouw, Leiden / online
Opgeven via formulier
Nieuwe Tijdingen (2021): Anita Boele en Raingard Esser (red.), Genderpatronen in vroegmoderne samenlevingen
De integratie van een genderperspectief in historisch onderzoek heeft gevolgen die verder reiken dan simpelweg de aanvulling van bestaand onderzoek met bijkomende onderzoekssubjecten. Ze vraagt om een fundamentele herbezinning over begrippen die vaak hun betekenis hebben gekregen vanuit een specifieke mannelijke insteek.
Dit nummer van Nieuwe Tijdingen verkent wat een zorgvuldig toegepast genderperspectief concreet oplevert voor het vroegmoderne onderzoek naar uiteenlopende thema’s zoals migratie, religie en rechtspraak, arbeidsmarkt en homoseksualiteit. Dit gebeurt vanuit verschillende invalshoeken en historische contexten. Zo wordt ingegaan op de ervaringen en de verschillende rollen van vrouwen binnen confessionele migrantengemeenschappen in Engeland, op de Antwerpse drukkersmarkt en binnen stedelijke religieuze gemeenschappen in Frankrijk. Andere bijdrages bestuderen noties van mannelijkheid en vrouwelijkheid in strafrechtelijke ondervragingen in Frankrijk en attitudes ten opzichte van deviante seksualiteit in achttiende-eeuws Antwerpen.
Lezen
De bundel is verkrijgbaar bij Leuven University Press – zowel gedrukt als digitaal – en via JSTOR.
Voor leden van VNVNG is een abonnement op de print- en digitale versie van het tijdschrift inbegrepen in het jaarlijks contributie.
Inhoud
- Inleiding: vroegmoderne genderpatronen
Raingard Esser & Anita Boele - Norwich’s “Disorderly Maids”: Immigrant Women and the institutions in early modern England
Raingard Esser - Spiritual Reform on Ceremonial Display?: The Acarie Circle and the foundation of the first French Discalced Carmels (1604–1611)
Gooitske Nijboer - De drukkersvrouwen van Sint Lucas: Gildenlidmaatschap en arbeidspatronen in het vroegmoderne Antwerpse boekwezen
Heleen Wyffels - Gender op de pijnbank: Mannelijkheid en vrouwelijkheid in Franse criminele ondervragingen in de achttiende eeuw
Elwin Hofman - “Dat volck dat uijt Hollant ghejaecht is”: Sodomie en migratie in achttiende-eeuws Antwerpen
Jonas Roelens