Vrijdag 25 oktober 2024 in het Mgr. Sencie-Instituut in Leuven (Erasmusplein 2, 3000 Leuven)

Historici hebben lang gedacht dat vroegmoderne Europeanen een conservatieve visie op de toekomst hadden. Zij zagen de geschiedenis van het christendom als een anticipatie op het onvermijdelijke einde der tijden, beschouwden astrologie als een geldige methode voor wetenschappelijke voorspelling, en steunden op het Ciceroniaanse idee om lessen te trekken uit de geschiedenis. Hun begrip van de toekomst verbreedde echter in de loop der tijd, vooral vanaf de achttiende eeuw. De Verlichting en de Franse Revolutie braken met eerdere ervaringen en seculariseerden opvattingen over de geschiedenis, wat leidde tot een ‘ontdekking’ van de toekomst.

Recent hebben historici de dichotomie tussen ‘gesloten’ premoderne en ‘open’ moderne opvattingen over het verleden en de toekomst echter in twijfel getrokken, en erkennen zij dat mensen al vroeg actief probeerden grip te krijgen op een onzekere toekomst. Dit toont aan dat benaderingen van de toekomst in de geschiedenis afhankelijk waren van veranderende sociale, politieke, juridische en intellectuele contexten, en dat de visie op de toekomst vóór de achttiende eeuw niet zo gesloten of op het verleden
gericht was als eerder werd verondersteld.

Het Jaarcongres 2024 van de Vlaams-Nederlandse Vereniging voor Nieuwe Geschiedenis zal zich buigen over de vraag hoe mensen in de vroegmoderne tijd probeerden de toekomst vorm te geven.

Programma

13.00u	Opening door Dries Raeymaekers, voorzitter VNVNG
13.15u	Elisabeth Heijmans (Universiteit Antwerpen) – Zekerheid Bieden: Toekomstdenken van kooplieden in de Franse Atlantische handel (1740-1760)
13.45u	Jessica den Oudsten (Radboud Universiteit) – Toekomstperspectieven en sociale mobiliteit. Immigranten en hun nakomelingen in vroegmodern Amsterdam
14.15u	pauze
14.45u	Steven Vanden Broecke (Universiteit Gent) – Toekomstvoorspelling en neostoïcijnse cultuur in de Zuidelijke Nederlanden, c. 1630 CE
15.15u	Anna-Luna Post (Universiteit Utrecht) – Verleiding en verbeelding in Leeghwaters koloniale toekomst
15.45u	Afsluitende reflectie door Jeroen Puttevils (Universiteit Antwerpen), coördinator van het ERC-project Back to the Future. Future expectations and actions in late medieval and early modern Europe, ca. 1400-ca. 1830
16.10u	Sluiting en borrel

Registratie

De kostprijs voor deelname aan het Jaarcongres bedraagt 15 EUR. Studenten betalen 10 EUR. U kunt zich inschrijven via het registratieformulier. U ontvangt na inschrijving t.z.t. een betaalverzoek per email.

Locatie

Het jaarcongres vindt plaats in het Monseigneur Sencie-Instituut (MSI) in Leuven, zaal 02.08 (Museumzaal). Het MSI bevindt zich op 10 minuten wandelen vanaf het station van Leuven.

Adres: Erasmusplein 2, 3000 Leuven
Bereikbaarheid: https://www.kuleuven.be/kulag/nl/gebouw/118-01/onderwijs

Jaarcongres Vlaams-Nederlandse Vereniging voor Nieuwe Geschiedenis

27 oktober 2023, Amsterdam

OPGELET: WIJZIGING LOCATIE! Vanwege de hoge opkomst zal het congres niet langer plaatsvinden in het Bushuis, maar in de Oudemanhuispoort, zaal D0.08 (adres: Oudemanhuispoort 4-6 Amsterdam)

Tijd: 10:00-17:00 met aansluitend borrel
Kosten: €25,– inclusief lunch en borrel (€15,– voor studenten)
Aanmelden

---

DierMens Studies worden steeds populairder aan universiteiten, en ook voor het dier in de geschiedenis (animal history) komt steeds meer aandacht. De veranderende relaties tussen dieren en mensen zijn fascinerend en steeds vaker onderwerp van onderzoek. In het buitenland gebeurt er al veel, maar ook in Nederland en België zijn er historici die zich met dieren bezighouden, al vormen zij nog niet echt een eigen vakgebied. In de sociale geschiedenis, wetenschapsgeschiedenis, kunstgeschiedenis en geschiedenis van mondiale handel en reizen zijn bijvoorbeeld al verschillende dieren te vinden.

Dit VNVNG-congres wil onderzoekers uit de Lage Landen samenbrengen die zich richten op het vroegmoderne dier, of, preciezer: homo sapiens en niet-menselijke dieren in de geschiedenis van de Nederlanden 1500-1850. Hoe zijn historische relaties tussen mensen en ándere dieren te karakteriseren? Zegt diergeschiedenis vooral iets over de menselijke blik op het dier? Of is het ook mogelijk een dier-perspectief in te nemen? In hoeverre hadden dieren agency? Is er sprake van een animal turn in de geschiedenis? Is het tijd voor een aparte discipline?

Deze en andere vragen worden beantwoord op vrijdag 27 oktober in Amsterdam. Een dozijn sprekers zal evenzoveel diersoorten presenteren. Onder meer de olifant, de wolf, de luis, de platvis en de dodo staan op het programma.

Boekpresentatie Hugo de Schepper

Tijdens het jaarcongres vindt tevens de boekpresentatie plaats van het nieuwe boek van Prof. em. Hugo de Schepper, medeoprichter, voormalig bestuurslid en gewaardeerd erelid van onze vereniging. Zijn boek wordt uitgegeven door de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en  Kunsten en draagt de titel:

‘A latere principis u de su theniente general’. De regeringsraden naast landsheren en landvoogden in de Habsburgse Nederlanden. Leden, instellingen en algemene politiek, 1577/1580-1609 (Brussel/Leuven, 2023).

Aanmelden

De kostprijs voor deelname aan het Jaarcongres bedraagt 25 EUR. Studenten betalen 15 EUR. Het is mogelijk om enkel de boekpresentatie bij te wonen. Gelieve in dat geval deze optie aan te vinken in het inschrijfformulier. Wie enkel voor de boekpresentatie komt, betaalt geen inschrijfkosten. U kunt zich tot en met vrijdag 20 oktober inschrijven via het registratieformulier op onze website:

https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdwJrPRIl4RHIDq3tmNXVRzBpd43OooAyCP8RzXf-RaP53TBQ/viewform?usp=sf_link. U ontvangt na inschrijving t.z.t. een betaalverzoek per email.

Programma

9.30           Ontvangst met koffie en thee
10.00         Opening door Dries Raeymaekers, voorzitter VNVNG
10.10         Introductie congresthema door Judith Brouwer, bestuurslid VNVNG

10.20-12.00 Sessie I

• Sander Govaerts – De Wolf
• Maroesjka Verhagen – De Os
• Jim van der Meulen – Het Hert
• Charlotte Meijer – De Luis
• Thijs Lambrecht – De Veldmuis

12.00          Lunch

13.00-14.20 Sessie II

• Wessel Broekhuis – De Luiaard
• Djoeke van Netten – De IJsbeer
• Ria Winters – De Kasuaris
• Erik Spaans – De Dodo  

14.20          Pauze (koffie/thee)

14.50-16.10 Sessie III

• Jeroen Bos – De Olifant
• Dorien Tamis – De Leeuw
• Didi van Trijp – De Goudmakreel
• Hans Mulder – De Draak

16.10          Discussie en afsluiting door Marjo van Koppen

16.30          Boekpresentatie Hugo de Schepper

17.00          Borrel

Jaarcongres Vlaams-Nederlandse Vereniging voor Nieuwe Geschiedenis

28 oktober 2022, Universiteit Antwerpen

Aankondiging

Onderzoek in vroegmoderne rechtshistorische bronnen is binnen de geschiedbeoefening altijd een specialisme geweest waar slechts weinigen zich aan waagden. Daarvoor bestonden twee belangrijke redenen: ten eerste was het materiaal omvangrijk maar vrij ontoegankelijk. De archieven in Vlaanderen en Nederland huisvesten kilometers gerechtelijke en notariële archieven, maar zijn meestal slecht ontsloten. Een tweede reden is dat het functioneren van het rechtssysteem in deze periode behoorlijk complex is, en overal weer een beetje anders. Om het materiaal goed te kunnen interpreteren is veel kennis nodig van de institutionele en rechtshistorische context.

Dankzij initiatieven als o.a. het IJsberg project, Alle Amsterdamse Akten en het Pardon Tales project worden tegenwoordig steeds meer rechtshistorische bronnen geïndexeerd en full-text gedigitaliseerd. Enerzijds schept dit nieuwe mogelijkheden voor onderzoek: nieuwe vragen, nieuwe methodes en nieuwe samenwerkingsverbanden. Anderzijds schuilt in de doorzoekbaarheid van het materiaal het gevaar van cherry picking, waarbij niet altijd recht wordt gedaan aan de historische context en begrip van het rechtssysteem.

Het Jaarcongres 2022 is gewijd aan de vragen die spelen rond deze ontwikkelingen. De sprekers richten zich vooral op de getuigen en getuigenissen in rechtszaken en attestaties bij de notaris. Wat kunnen we doen met deze verhalen? Met welke bronkritische problemen moeten we rekening houden? Wat moeten we weten van het rechtssysteem om getuigenverslagen goed te kunnen duiden? Welke methodologische vernieuwingen liggen in het verschiet nu er grote datasets beschikbaar komen?

Programma

10.30u               Ontvangst met thee en koffie
11.00u               Opening door voorzitter Dries Raeymaekers
11.15                  Ledenvergadering

11.30u               Wouter Ryckbosch en Tom Bervoets (Vrije Universiteit Brussel)
‘Voor ons zijn verscheenen’: getuigen en hun sociaal profiel in de 18de-eeuwse stad’.

12.00u               Lunch

13.30u               Pauline van den Heuvel (Stadsarchief Amsterdam): Allemaal in Alle Amsterdamse Akten

14.00u               Luke Giraudet (Université Catholique de Louvain)
Crafting a Remission Letter: Witness Testimony and Remissibility in the Records of the Spanish Privy Council, 1540-1633

14.30u               Pauze

15.00u               Jeannette Kamp (Universiteit Leiden)
Van ruzie tot vonnis: een (digitale) speurtocht naar migranten in criminele bronnen en daarbuiten

15.30u               Hylkje de Jong (Vrije Universiteit Amsterdam)
Getuigen en getuigenissen in civiele zaken bij de gerechtshoven

16.00                  Discussie, ingeleid door Elwin Hofman (Universiteit Utrecht)

16.30                 Afsluiting en borrel    

Locatie

Het jaarcongres vindt plaats in Gebouw S (Klooster van de Grauwzusters) van de Universiteit Antwerpen (Stadscampus) en meer bepaald in de promotiezaal.

Adres:

Universiteit Antwerpen – Stadscampus
Klooster van de Grauwzusters (gebouw S)
Lange Sint-Annastraat 7
2000 Antwerpen

Registratie

De kostprijs voor deelname aan het Jaarcongres bedraagt 25 EUR. Studenten betalen 15 EUR. Er zal een livestream zijn via Zoom voor deelnemers die niet in Antwerpen aanwezig kunnen zijn. Hiervoor vragen we een vergoeding van 5 EUR.

U kunt zich inschrijven via het registratieformulier. U ontvangt na inschrijving t.z.t. een betaalverzoek per email.

Informatie verzamelen en verspreiden in de Nieuwe Tijd

Vrijdag 30 oktober 2020

Voor meer informatie, zie de aanmeldpagina en het programma.

Perspectieven op gender in de Nieuwe Tijd

Vrijdag 25 oktober 2019, IISG – Amsterdam

Met de opkomst van de vrouwengeschiedenis in de jaren zeventig en de aandacht voor gender zijn ook vroegmoderne vrouwen in beeld gekomen. Dit geldt eveneens voor onderzoek waar eerst de focus vooral lag op mannen en hun activiteiten, zoals dat naar de VOC. De academische richting ‘vrouwenstudies’ zorgde ook voor aandacht voor de rol van mannen in de vestiging en handhaving van het ongelijkheidsbeeld. Tegelijkertijd werd gekeken naar ongelijkheid onder mannen; sommige sociale definities van mannelijkheid hadden voorrang boven andere. Dit werd een centraal punt in ‘homostudies’. Net als in vrouwengeschiedenis werd wetenschappelijk onderzoek verbonden met het streven naar emancipatie en bevrijding. Beide richtingen verenigden zich in genderstudies.

Zoals ook door verschillende onderzoekers is betoogd, heeft integratie van een genderperspectief in historisch onderzoek gevolgen die verder gaan dan simpelweg de toevoeging van extra groepen aan het bestaande onderzoek. Ze vraagt om een fundamentele herbezinning op concepten die vaak hun betekenis hebben gekregen vanuit een specifieke mannelijke insteek. Tijdens het Jaarcongres 2019 van de Vlaams-Nederlandse Vereniging voor Nieuwe Geschiedenis willen we hier verder over nadenken. Wat betekent het toevoegen van een genderperspectief concreet voor het vroegmoderne onderzoek? En wat heeft dit type onderzoek tot nu toe opgeleverd? Welke thema’s zijn tot nu toe onderbelicht en vragen om verdere uitwerking?

Programma

10.30     Ontvangst met thee en koffie

11.00     Opening door Guido Marnef (voorzitter) en jaarvergadering

11:30     Suze Zijlstra (Universiteit Leiden): Aziatische moeders en Euraziatische dochters: vrouwen en de machtsbasis van de VOC in achttiende-eeuws Makassar

12:00     Bob Pierik (Universiteit van Amsterdam): Gender en mobiliteit. Vrouwen en mannen in de straten van vroegmodern Amsterdam

12:30     Lunch

13:30     Heleen Wyffels (KU Leuven): Revolutionair of niet? Gegenderde arbeidspatronen in het vroegmoderne boekwezen

14:00     Nathalie Franckaerts (Universiteit Antwerpen): Aen alle vleeschouwers hunne vrouwen’. De juridische statuten en economische activiteiten van premoderne Antwerpse vleesverkoopsters (1503-1795)          

14:30     Thee en koffie

15:00     Jonas Roelens (Universiteit Gent): ‘Dat volck dat uijt Hollant ghejaeght is.’ Sodomie, migratie en stedelijke identiteit in vroegmodern Antwerpen

15.30     Elwin Hofman (KU Leuven): Gender op de pijnbank. Mannelijkheid en vrouwelijkheid in criminele ondervragingen in de achttiende eeuw

16:00     Discussie

16:30     Borrel

Locatie

Het jaarcongres vindt plaats in de Max Nettlau-zaal in het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis te Amsterdam.

Adres:

Cruquiusweg 31
1019 AT Amsterdam

Voor informatie over de bereikbaarheid van het IISG, zie https://iisg.amsterdam/en/collections/using

Vanaf Amsterdam Centraal kunt u gebruik maken van het openbaar vervoer: zie www.9292.nl

Registratie

De kostprijs voor deelname aan het Jaarcongres bedraagt € 25 (studenten betalen € 15). U kunt zich tot vrijdag 18 oktober 2019 inschrijven per e-mail aan secretaris@vnvng.eu en door tegelijkertijd het verschuldigde bedrag over te maken op de rekening van de vereniging:

IBAN BE96 0682 3425 2805 / BIC: GKCCBEBB (VNVNG te Brussel), onder vermelding van “Jaarcongres 2019” en uw naam.

Leuven, 9 november 2018

De vroegmoderne tijd kan de laatste jaren rekenen op grote belangstelling in Nederland en Vlaanderen. In politieke discussies over (nationale) identiteit, onderwijs en de erfgoedsector wijzen opiniemakers bijvoorbeeld maar al te graag op de economische, politieke, sociale en culturele verworvenheden van de periode voor 1800. Deze interesse in het verleden is uiteraard toe te juichen. Maar het politieke gebruik van historische verwijzingen staat ook op gespannen voet met een getrouwe en verantwoorde weergave van het verleden. Niet voor niets zijn veel vroegmodernisten vrij sceptisch over de maatschappelijke benutting van hun kennis. Hoe moeten we hier als historici van de vroegmoderne tijd mee omgaan? Hoe kunnen we naast onze pogingen het verleden op zijn eigen merites te bestuderen, tevens onze wetenschappelijke expertise en vaardigheden aanwenden in de publieke debatten van nu? En is het eigenlijk wel onze taak om met het heden bezig te zijn?

Deze vragen staan centraal op het jaarcongres van de Vlaams-Nederlandse Vereniging voor Nieuwe Geschiedenis. De lezingen besteden onder andere aandacht aan het gebruik van de vroegmoderne tijd in discussies over canonvorming, (post)kolonialisme, nationalisme en historische vergelijkingen. Het congres werpt daarmee nieuw licht op de vraag hoe en waarom (onderzoek over) de vroegmoderne periode wordt geïnstrumentaliseerd en gerepresenteerd in actuele maatschappelijke debatten, en welke rol vroegmoderne historici daarbij (kunnen of moeten) spelen.

Programma

10.30 Ontvangst met thee en koffie

10.50 Opening door Guido Marnef (voorzitter) en jaarvergadering

11:30 Marjolein ’t Hart
‘Nederland is al eeuwen een democratie.’ Feit en fictie over de invloed van de vroegmoderne geschiedenis van de Lage Landen

12:15 Lunch

13:30 Anton van der Lem
Het Plakkaat van Verlatinge: een nationale feestdag waard of een hype?

14:00 Anita Boele
Met de kennis van gisteren. 21ste-eeuwse ouderenzorg vanuit vroegmodern perspectief

14:30 Karwan Fatah-Black
‘Toen was slavernij nog heel gewoon.’ De aanhoudende zoektocht naar witte onschuld in het slavernijverleden

15:00 Thee en koffie

15:30 Lieke van Deinsen
Een vrouwelijk gezicht voor geleerdheid. Een historisch perspectief op de kwetsbare beeldvorming van de vrouw als wetenschapper en intellectuele autoriteit

16.00 Wim De Winter
De koloniale recuperatie van de Oostendse Compagnie en vroegmoderne maritieme identiteit

16:30 Discussie

17:00 Borrel

Locatie

Het jaarcongres vindt plaats in Aula A van het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte van de KU Leuven. Het HIW ligt in het centrum van de stad, op wandelafstand van het station.

Adres:

Kardinaal Mercierplein 2
3000 Leuven
België

Registratie

De kostprijs voor deelname aan het Jaarcongres bedraagt 25 EUR (studenten betalen 15 EUR). U kunt zich tot donderdag 1 november 2018 inschrijven per e-mail aan secretaris@vnvng.eu en door tegelijkertijd het verschuldigde bedrag over te maken op de rekening van de vereniging: IBAN BE96 0682 3425 2805 / BIC: GKCCBEBB (VNVNG te Brussel), onder vermelding van “Jaarcongres 2018”.